Trauma to pojęcie, które odnosi się do doświadczeń wywołujących silne negatywne emocje i mających długotrwały wpływ na psychikę człowieka. Wbrew powszechnym przekonaniom, trauma nie zawsze wynika z dramatycznych wydarzeń, takich jak bicie czy nadużywanie alkoholu lub narkotyków. Często jest wynikiem przewlekłego emocjonalnego zaniedbania, które może być równie szkodliwe. Aby zrozumieć, co to jest trauma, skąd się bierze i jakie są jej konsekwencje, warto przyjrzeć się jej z różnych perspektyw.
Co to jest trauma?
Trauma to reakcja psychiczna i emocjonalna na wydarzenia, które przekraczają zdolność jednostki do radzenia sobie z emocjami związanymi z danym doświadczeniem. Trauma może być wynikiem pojedynczego, ekstremalnego zdarzenia (np. wypadku, gwałtu) lub przewlekłych, powtarzających się doświadczeń (np. emocjonalnego zaniedbania, przemocy domowej).
Anna Król-Kuczkowska podkreśla, że trauma niekoniecznie wynika z oczywistych aktów przemocy: „Trauma to niekoniecznie bicie czy nadużywanie w dzieciństwie, wystarczy, że dziecko doświadczyło przewlekłego emocjonalnego zaniedbania.”
Emocjonalne zaniedbanie
Emocjonalne zaniedbanie odnosi się do sytuacji, w których potrzeby emocjonalne dziecka nie są wystarczająco zaspokajane przez opiekunów. Rodzice mogą być zbyt zaabsorbowani własnymi problemami, aby dostrzegać i odpowiadać na potrzeby dziecka. Cveta Dimitrova wyjaśnia: „Rodzice mogli być bardzo zaabsorbowani swoimi sprawami, czasem dlatego, że borykali się z własnymi problemami psychicznymi. Na przykład rodzice z własnymi nieprzepracowanymi traumami mają trudność, aby widzieć dziecko takim, jakie jest, ono staje się dla nich ekranem do różnych projekcji ich własnych demonów.”
W takich przypadkach dziecko, jego emocje i potrzeby nie są rozumiane ani uznawane. To może prowadzić do głębokiego poczucia izolacji i niezrozumienia, które może przekształcić się w trwałe problemy emocjonalne i psychiczne.
Przekazywanie traumy
Nieprzepracowane traumy rodziców mogą być przekazywane kolejnym pokoleniom. Dorosły, który w dzieciństwie nie był rozumiany emocjonalnie, może mieć trudności z rozumieniem siebie, jak również innych ludzi, co wpływa na jego relacje, w tym związki partnerskie i rodzicielstwo: „Dorosły, który jako dziecko nie był rozumiany w kontekście emocjonalnym, będzie miał trudność w rozumieniu siebie i innych ludzi. Trudności te staną się szczególnie wyraźne, gdy przychodzi czas na związki, potem na rodzicielstwo.”
Jeśli problemy te nie zostaną rozwiązane, dzieci mogą doświadczać podobnych trudności emocjonalnych jak ich rodzice. Nawet jeśli zewnętrzne okoliczności będą inne. Trauma może więc wpływać na całe rodziny przez pokolenia.
Skutki traumy
Trauma może mieć długotrwałe i szerokie skutki dla zdrowia psychicznego, a także fizycznego. Może prowadzić do:
- Zaburzeń lękowych. Osoby z traumą często zmagają się z przewlekłym lękiem, atakami paniki, a także fobiami.
- Depresji. Przewlekłe uczucia smutku, beznadziejności i braku wartości są częstymi skutkami traumy.
- Zaburzeń stresu pourazowego (PTSD). PTSD charakteryzuje się intensywnymi wspomnieniami traumatycznego wydarzenia, które mogą prowadzić do unikania sytuacji przypominających o traumie oraz nadmiernej czujności.
- Problemy z relacjami. Trauma może wpływać na zdolność do nawiązywania i utrzymywania zdrowych relacji, często prowadząc do problemów w związkach partnerskich i rodzicielskich.
- Problemy fizyczne. Chroniczny stres związany z traumą może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, zaburzenia trawienia i osłabiony układ odpornościowy.
Radzenie sobie z traumą
Radzenie sobie z traumą wymaga profesjonalnego wsparcia oraz rozwijania zdrowych strategii radzenia sobie z emocjami. Oto kilka kluczowych kroków:
- Terapia. Psychoterapia, w tym terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), może pomóc w przetwarzaniu i integrowaniu traumatycznych wspomnień.
- Wsparcie społeczne. Bliscy, grupy wsparcia i terapeuci mogą dostarczyć emocjonalnego wsparcia i zrozumienia.
- Samopomoc. Techniki relaksacyjne, mindfulness, regularna aktywność fizyczna i zdrowy styl życia mogą wspierać proces zdrowienia.
- Edukacja. Zrozumienie, czym jest trauma i jak wpływa na psychikę, może pomóc w radzeniu sobie z jej skutkami.
A więc podsumowując, co to jest trauma? To skomplikowane i głęboko zakorzenione doświadczenie, które może wynikać zarówno z ekstremalnych zdarzeń, jak i przewlekłego emocjonalnego zaniedbania. Jej skutki mogą wpływać na różne aspekty życia, w tym zdrowie psychiczne, relacje i ogólne poczucie dobrostanu. Zrozumienie źródeł traumy, a także jej mechanizmów jest kluczowe dla skutecznego radzenia sobie z jej skutkami. Dzięki wsparciu terapeutycznemu i wdrażaniu zdrowych strategii radzenia sobie można przezwyciężyć negatywne skutki traumy i poprawić jakość życia.