Większość osób zmagających się z uzależnieniami doświadczyła w przeszłości traumy. Jak zauważa Bożena Maciek-Haściło, wszyscy jej pacjenci mierzą się z traumami rozwojowymi – czy to w postaci „traumy niedoboru” (opuszczenie, zaniedbanie), czy „traumy nadmiaru” (przemoc, nadużycia). Osoby te często nieświadomie poszukują sposobu na złagodzenie bólu emocjonalnego, który towarzyszy im przez całe życie. Jeśli nie znajdą wsparcia, mogą sięgać po destrukcyjne mechanizmy radzenia sobie, jak uzależnienia, które dają chwilową ulgę, ale nie rozwiązują problemu. Jak więc rozpocząć leczenie traum? Jakie metody są najskuteczniejsze?
Czym jest trauma i jak wpływa na życie?
Trauma to nie tylko pojedyncze, dramatyczne wydarzenie, ale także długotrwałe doświadczenia, które kształtują nasze funkcjonowanie emocjonalne i społeczne. W psychoterapii często mówi się o dwóch rodzajach traum, które opisał Sandor Ferenczi.
Trauma niedoboru – gdy brakowało opieki
Trauma niedoboru dotyczy sytuacji, w których dziecko nie otrzymało wystarczającej troski, czułości czy poczucia bezpieczeństwa. Może wynikać z emocjonalnej niedostępności rodziców, ich choroby, problemów psychicznych lub sytuacji, w których dziecko było pozostawione samo sobie. W dorosłym życiu osoby z taką traumą mogą mieć trudności z nawiązywaniem bliskich relacji, odczuwać chroniczne poczucie pustki, niską samoocenę oraz lęk przed odrzuceniem. Wiele z nich nieświadomie odtwarza schemat zaniedbania w swoich związkach, wybierając niedostępnych emocjonalnie partnerów lub unikając bliskości.
Trauma nadmiaru – gdy było zbyt dużo bólu
Trauma nadmiaru to doświadczenia związane z przemocą fizyczną, emocjonalną, seksualną lub innymi formami nadużycia. Osoby, które jej doświadczyły, często mierzą się z PTSD, lękiem, poczuciem winy i wstydu. Mogą mieć tendencję do izolacji, problemów z zaufaniem, a także stosować destrukcyjne mechanizmy radzenia sobie, takie jak uzależnienia czy samookaleczanie. Trauma nadmiaru może prowadzić do wewnętrznego przekonania, że świat jest niebezpieczny, a inni ludzie niegodni zaufania, co utrudnia budowanie zdrowych relacji.
Osoby z historią traumy często zmagają się z lękiem, depresją, trudnościami w relacjach i poczuciem braku własnej wartości. Jeśli trauma nie zostanie przepracowana, może wpływać na codzienne życie przez długie lata.
Leczenie traum – kluczowe podejścia
Nie istnieje jedna uniwersalna metoda leczenia traum. Proces ten wymaga indywidualnego podejścia i dostosowania do potrzeb pacjenta. Oto najczęściej stosowane formy terapii:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga zmieniać destrukcyjne wzorce myślenia i zachowania, ucząc nowych sposobów radzenia sobie z emocjami.
- Terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) – wykorzystuje ruchy gałek ocznych do „przetwarzania” bolesnych wspomnień, pomagając w ich integracji i zmniejszeniu ich siły oddziaływania.
- Terapia schematów – koncentruje się na głęboko zakorzenionych przekonaniach i schematach emocjonalnych powstałych na skutek traumatycznych doświadczeń.
- Terapia somatyczna – zakłada, że trauma przechowywana jest w ciele i pomaga poprzez pracę z oddechem, ruchem oraz świadomością ciała.
- Psychoterapia psychodynamiczna – bada źródło traumy i jej wpływ na relacje oraz codzienne życie.
Leczenie traum – Jak samodzielnie wspierać proces ?
Choć profesjonalna terapia jest kluczowa w leczeniu traum, istnieją sposoby, które mogą wspierać proces zdrowienia:
- Praca z ciałem – joga, medytacja, techniki oddechowe pomagają uwolnić napięcie związane z traumą.
- Pisanie dziennika – prowadzenie zapisków emocji i wspomnień może pomóc w ich uporządkowaniu i przepracowaniu.
- Wsparcie społeczne – rozmowa z bliskimi osobami, grupy wsparcia i otwartość na relacje są niezwykle ważne.
- Unikanie autodestrukcyjnych mechanizmów radzenia sobie – alkohol, narkotyki i inne używki mogą chwilowo tłumić ból, ale na dłuższą metę pogłębiają problem.
Leczenie traum to proces wymagający czasu, cierpliwości i profesjonalnego wsparcia. Choć trauma może wpływać na całe życie, istnieją skuteczne metody pozwalające odzyskać kontrolę nad emocjami i budować zdrowszą przyszłość. Jeśli czujesz, że przeszłość nadal cię obciąża, warto sięgnąć po pomoc specjalisty i dać sobie szansę na uzdrowienie.