Bycie rodzicem jest zadaniem pełnym wyzwań. Rodzice, pragnąc zapewnić swoim dzieciom jak najlepsze perspektywy, mogą niekiedy nakładać na nie zbyt wysokie oczekiwania. W dążeniu do tego, aby ich pociechy osiągnęły sukces i wcieliły w życie niespełnione ambicje rodziców, mogą nieumyślnie podnosić poprzeczkę zbyt wysoko, generując nadmierną presję. Perfekcjonizm w wychowaniu dzieci to temat niezwykle złożony i wielowymiarowy. Z jednej strony pochwała za wykonaną pracę, osiągnięcie czy zachowanie jest ważnym elementem motywującym dla dziecka. Z drugiej – nadmierna krytyka i ciągłe wytykanie błędów może prowadzić do negatywnych konsekwencji. Choćby takich jak zaburzenia rozwojowe dzieci, których leczenie bywa długotrwałe i skomplikowane. Warto pamiętać, że w takich przypadkach, wsparcie zaufanego specjalisty jest konieczne.
Presja perfekcjonizmu a zaburzenia rozwojowe dzieci: leczenie i profilaktyka
Rodzice kierujący się przekonaniem, że tylko stałe podnoszenie poprzeczki gwarantuje rozwój dziecka. Dążąc do perfekcji często nie zdają sobie sprawy z presji, jaką nakładają na młodego człowieka. Dzieci poddane ciągłemu naciskowi na bycie najlepszymi i robienie wszystkiego jeszcze lepiej mogą rozwijać lęk przed popełnieniem błędu. Zamiast uczyć się na drobnych potknięciach i czerpać satysfakcję z własnej pracy, żyją w strachu przed oceną. Nie tylko tą ze strony rodziców, ale także rówieśników i nauczycieli. Długoterminowe skutki takiego podejścia mogą być bardzo poważne.
Perfekcjonizm może stać się źródłem zaburzeń lękowych oraz depresyjnych. Dzieci wychowane w rygorystycznych warunkach często mają trudności z nawiązywaniem relacji społecznych, są zestresowane i mają poczucie ciągłego niedosytu sukcesu. W dorosłym życiu mogą manifestować się one przez niezdrową konkurencję, zazdrość o sukcesy innych oraz potrzebę ciągłego potwierdzania swojej wartości.
Patrick Carnes, w swojej książce „Od nałogu do miłości”, dokładnie opisuje osoby, które doświadczyły perfekcjonizmu wychowawczego: „Jako dorośli legitymują się nieprawdopodobną listą osiągnięć, które każdego rodzica – i każdego człowieka – wbiłyby w dumę, ale oni ciągle czują lęk, że nie zrobili dość dużo czy dość dobrze. Są przeciążeni, zestresowani, zazdrośni o osiągnięcia innych i mają głód bycia zauważonym. To czego zawsze pragnęli i nigdy nie mieli, to rodzic, który powiedziałby: „Naprawdę doskonała robota!” – bez żadnych korekt, zastrzeżeń i krytycznych uwag.”
Jak widać, czasem pozornie dobre intencje rodzica, mogą zaowocować ciężkimi zaburzeniami w dorosłym życiu. Ważne jest więc znalezienie balansu pomiędzy motywowaniem dziecka a stwarzaniem mu przestrzeni na popełnianie błędów i uczenie się z nich. Pochwała powinna być szczera i adekwatna do sytuacji – lepiej skupiać się na wysiłku i zaangażowaniu niż samym wyniku. Warto również pozwolić dzieciom na samodzielne dokonywanie wyborów i podejmowanie decyzji, co buduje ich poczucie kompetencji i autonomii.
Wsparcie i akceptacja – klucze do prawidłowego rozwoju dziecka
Perfekcjonizm w wychowaniu to droga pełna pułapek. Jako opiekunowie powinniśmy dawać wsparcie naszym dzieciom poprzez pochwały za ich starania oraz pomoc we właściwym rozumieniu przeszkód jako okazji do rozwoju. Szukając pomocy specjalistycznej dla dziecka pokazujemy nasze wsparcie w jego emocjonalnym rozwoju. Terapia psychologiczna czy inne formy specjalistycznego wsparcia są cenne szczególnie gdy obserwujemy u dziecka symptomy nadmiernego stresu lub lęku spowodowanego presją perfekcyjności. Pamiętajmy więc o umiarze, wsparciu i akceptacji – kluczach do zdrowego rozwoju każdego dziecka.
Kiedy u dzieci pojawiają się zaburzenia rozwojowe, leczenie powinno zostać wdrożone jak najszybciej. Dlatego jeśli obserwujesz u swojego dziecka skutki nadmiernego perfekcjonizmu i potrzebujesz wsparcia profesjonalisty – pamiętaj, że pomoc psychologa dziecięcego może okazać się nieoceniona na drodze do zdrowia emocjonalnego Twojej pociechy.